Foto: Maurice de Mandt
Na het ineenstorten van voetballer Bas Dost stond Willem Engel al snel vooraan om zijn visie op dit voorval te schijnen. In een berichtje op x (voorheen Twitter) vraagt hij zich, wederom, hardop af of het coronavaccin hier iets mee te maken heeft. In de reacties wordt ook veel geroepen dat dit steeds vaker gebeurt, voetballers die met hartproblemen kampen. Uit onderzoek van de FIFA blijkt dat dat niet het geval is en dat het vaccin geen rol speelt in de huidige gevallen.
Laten we eerst beginnen met de vraag of het inderdaad vaker voorkomt dat voetballers/topsporters kampen met hartproblemen. Nou, het komt in ieder geval vaker in het nieuws. Wereldberoemde gevallen zijn de fatale hartaanvallen bij de Kameroense voetballer Marc Vivien Foe en de Hongaarse Miklós Fehér, die beiden overleden op het voetbalveld. Beide gevallen zijn wel lang geleden, in 2003 en 2006. De voetbalbond FIFA heeft in 2014 voor het eerst onderzoek gedaan naar dit onderwerp. In 2020 werden de eerste resultaten bekendgemaakt en wat blijkt: In vijf jaar tijd vielen er wereldwijd 617 plotselinge (amateur)voetbaldoden. Daar zaten ook slachtoffers bij van bijvoorbeeld blikseminslagen en zware tackles. Ook kwam er een spits om het leven die na een intikker zijn nek brak bij een radslag. Slechts in een derde van de gevallen werd de doodsoorzaak officieel vastgesteld. Hartfalen vormde de hoofdoorzaak, maar het ging vooral om spelers boven de 35 jaar in het amateurvoetbal. Er stierven 33 profs, wat wereldwijd dus neerkomt op zes tot zeven gevallen per jaar, waarvan dus niet alle gevallen te maken hadden met het hart. Dit onderzoek is dus gericht op voetballers die zijn overleden, maar er zijn de laatste tijd wel meer berichten bekend over voetballers met hartproblemen. Dat wil niet zeggen dat het vaker gebeurd. Er wordt tegenwoordig vaker over bericht. Gevallen zoals bij Bas Dost of Christian Eriksen die beiden ter aarde stortten tijdens een wedstrijd staan ons bij, maar denk ook aan Daley Blind die buiten trainingen en wedstrijden te maken kreeg met een zwak hart en nu nog steeds actief is als voetballer.
Is topsport gezond?
Topsportarts Peter Vergouwen kent de verhalen over hartklachten en kijkt er ook niet gek van op: “Topsport is erg zwaar. Laten we het nu even beperken tot voetbal, want dat is heel snel gegroeid. Waar voetballers twintig jaar geleden vier keer per week trainden, stiekem een sigaretje rookten en op zondag een wedstrijd speelden, traint een gemiddeld Eredivisie-team nu twee keer per dag, werken ze met een voedingsschema en spelen ze misschien twee à drie wedstrijden in zeven dagen. Het is gewoon veel,” concludeert de arts. “Wel ligt dit vooral aan de persoon. Het is heel simpel eigenlijk. De een kan dit beter hebben dan de ander. Uiteraard kan een ontstoken hartspier, zoals bij Dost het geval is, ontstaan door de gevolgen van topsport, maar dat kan ook erfelijk zijn of toeval. Het is heel lastig. Je hoort ook vaak dat topsporters na hun carrière vaak last hebben van pijntjes. Je kunt dus zeker je vraagtekens zetten bij de vraag of topsport wel zo goed voor je is. Ik zeg altijd ‘ja’, maar luister goed naar je lichaam.”
Vaccin
Uit het onderzoek van FIFA kwam ook informatie of het coronavaccin hier iets mee te maken kon hebben. Hier is geen enkel bewijs voor. Dat komt omdat er door privacybelemmeringen geen cijfers bestaan over het aantal voetballers met een hartprobleem door de jaren heen. In Frankrijk en Engeland werden recent gegevens vrijgegeven over hartproblemen onder jonge sporters en voetballers tijdens de coronacrisis. Hier gaat het dus niet om sterfgevallen, maar om de resultaten van onder meer hartfilmpjes en echocardiogrammen. In Frankrijk werden 348 profspelers onderzocht en in Engeland ging het om 571 jonge atleten. In beide studies bleken hartafwijkingen hoogst uitzonderlijk, net als vóór corona.
Conclusie
Dat we in het nieuws steeds meer te zien krijgen over het welzijn van spelers is een feit. Het zou daardoor inderdaad het beeld kunnen schetsen dat er de laatste tijd heel veel spelers last hebben van een hartafwijking. Dat zou ook nog eens kunnen, maar dat is niet meer dan toeval. Wijzen naar het vaccin lijkt door de onderzoeken van FIFA ook niet terecht omdat er voor of na corona geen bijzondere gevallen zijn bijgekomen. Wel is bekend dat een bijwerking van de vaccins in zeer zeldzame gevallen een ontsteking van de hartspier (myocarditis) en het hartzakje (pericarditis) kan veroorzaken. Dit is dan ook bekend en dat valt, hoe hard het ook klinkt, onder het eigen risico van de sporter zelf.
