Rutte is zoals bekend de grote kandidaat om de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO te worden. Grote landen als de VS, Frankrijk en Duitsland steunen Rutte en de verkiezing leek in kannen en kruiken. Totdat Oost-Europa een andere kandidaat voorstelde president Klaus Johannis van Roemenië. 

Dat Johannis nu vooruit wordt geschoven is geen toeval. Oost-Europa wilt al jarenlang een grotere inspraak in de NAVO omdat ze zich niet goed vertegenwoordigd voelen. Mattieu Neelen heeft in Litouwen onderzoek gedaan naar Diaspora en legt het sentiment van Oost Europa uit ten opzichte van de NAVO. Neelen: “Ik denk wel dat er aan ze gedacht wordt, maar niet in dezelfde maten van relevantie. Als je kijkt naar de Baltische staten zoals Letland en Estland kan ik me goed voorstellen dat ze zich zorgen maken over bijvoorbeeld het gevaar van Rusland. Alleen hebben ze niet de zelfde representatie in de NAVO. De westerse landen hebben het meestal te zeggen.”

Emiel Bongearts is project manager van de Max van der Stoel Foundation en reist door Oost-Europa om het met landen te hebben over de democratie. Hij legt uit wat een eventuele verkiezing van Johannis zou verschillen met die van Rutte. Bongearts: “Als de secretaris-generaal iemand wordt die uit Oost Europa komt kan dit een heel ander beeld geven tegenover bijvoorbeeld Rusland. Politici uit voormalige Sovjet staten hebben vaak een harde en ferme taal tegenover Rusland. Dit is wel echt een verschil met Rutte. Rutte zal dit toch altijd wat genuanceerder doen.”

Volgens Neelen leeft er in bijvoorbeeld Litouwen nogsteeds die angst voor Rusland: “Ze zijn bang dat Rusland weer gaat binnenvallen, daarom snap ik wel het sentiment dat ze hebben. Ze willen een sterke leider vanuit Oost-Europa op die positie hebben omdat ze zo duidelijk kunnen maken dat er nog steeds iets leeft.”