Volgens psycholoog Huibrecht Boluijt zijn er vier belangrijke factoren waardoor het aantal zelfdodingen onder jongeren omhoog gaat. Echter, de genoemde factoren antidepressiva, antipsychotica en de woke-ideologie zijn te kort door de bocht benoemd en niet gebaseerd op onderzoek blijkt na een factcheck. 

Heb jij vragen over zelfdoding?

Stichting 113: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl 

24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week

In de uitzending van Ongehoord Nieuws van 4 april heeft psycholoog Huibrecht Boluijt uitspraken gedaan over zelfdoding onder jongeren. In de uitzending vraagt de presentator hoe het komt dat er een stijging is onder het aantal jongeren dat overleden is door zelfdoding. Hij benoemt dat er vier sets aan variabelen zijn waardoor jongeren onder druk komen te staan; persoonlijke, sociaal-maatschappelijke, pedagogische en hulpverlenende factoren. Volgens Boluijt zijn de pedagogische factoren onder andere te linken aan de woke-ideologie. Over de hulpverlenende factoren zegt hij het volgende; “De hulpverlening in Nederland zit goed in elkaar maar binnen die hulpverlening zijn antipsychotica en antidepressiva heel direct gelinkt aan suïcide”.Na de uitleg van Boluijt, bevestigt de presentator de uitspraken: “Allemaal factoren die bijdragen aan dit probleem”.

Antidepressiva en antipsychotica

In Nederland gebruiken in 2023 bijna 1,2 miljoen mensen antidepressiva, blijkt uit rapport van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Uit de cijfers vanaf 2020 blijkt dat er een stijgende lijn te zien is in het aantal gebruikers. Volgens hersenonderzoeker Dick Swaab worden antidepressiva vaker voorgeschreven dan nodig is. “De afspraak is dat antidepressiva pas worden uitgeschreven als vijf van de negen kenmerken van depressie voor minimaal twee weken aanhouden. Één van deze kenmerken is suïcide”, legt Swaab uit. “Het probleem van antidepressiva is dat de eerste drie weken het risico op suïcide groter wordt en daarom moeten de antidepressiva in een veilige omgeving genomen worden”, vertelt Swaab verder. Ook blijkt uit onderzoek van Mens Sana Monograps uit 2012 dat onder kwetsbare patiënten het nemen van antidepressiva de suïcidale gedachten erger kan maken. 

“Echter, om de toename van zelfdoding onder jongeren te linken aan antidepressiva en antipsychotica is te kort door de bocht”, laat Swaab weten. Deze uitspraak wordt ook bevestigd door het eerdergenoemde onderzoek en de richtlijnendatabase. 

Dr. Fabian Termorshuizen heeft onderzoek gedaan naar gedrag van zelfdoding in combinatie met antidepressiva. “Het is nooit duidelijk geworden of er echt sprake is van een ‘oorzaak’ of dat er al een verhoogd risico was op suïcide/suïcide pogingen en de antidepressiva juist bij jongeren minder effectief zijn”, legt Temorshuizen uit. Ook geeft hij aan dat op gebied van antipsychotica er direct na het stoppen een verhoogd risico is gesignaleerd. 

Woke-ideologie

Na het verdiepen in deze uitspraak, is er geen onderzoek gevonden waar inderdaad uit blijkt dat de woke-ideologie gelinkt zou zijn aan oorzaken voor zelfdoding onder jongeren. Wel hebben wij psycholoog Huibrecht Boluijt gevraagd om bij zijn uitspraak een uitleg te geven. 

Hier wordt door Boluijt geen direct onderzoek benoemd. We kunnen spreken van een aanname op basis van eigen visie. Hij benoemt dat zijn uitspraak een hypothese is op basis van geluiden van collega’s en eigen ervaringen in de praktijk. Daarnaast hebben wij contact gezocht met de organisatie 113. Zij deelde een factsheet op basis van een verdiepend onderzoek. Daarin staan de voornaamste oorzaken voor zelfdoding onder jongeren. Uit deze gegevens blijkt dat de meeste jongvolwassenen uit het onderzoek te maken hadden met onderliggende psychische problemen en/of ingrijpende gebeurtenissen uit de jeugd. Ook ontstonden deze zelfdoding gedachtes door een combinatie van acute stress factoren, namelijk financiën & wonen, (prestatie) druk, corona maatregelen, blootstelling aan zelfdoding en sociale media. In deze gegevens wordt er niks benoemd over de  ‘woke-ideologie’. 

Conclusie

De twee factoren die Boluijt benoemt bestempelen wij als deels onjuist. De eerste uitspraak ‘Antidepressiva en antipsychotica zijn direct gelinkt aan suïcide’ bestempelen wij als deels onjuist omdat deze uitspraak kort door de bocht is.Boluijt heeft gelijk als de zin op zichzelf zou staan, er is een link tussen antidepressiva en antipsychotica en suïcide. Echter, geeft hij antwoord op de vraag ‘waarom zelfdoding onder jongeren meer zal worden’. In de eerste periode kunnen antidepressiva en antipsychotica zorgen voor meer suïcidale gedachten. Of dit echter ook een directe factor is voor meer zelfdoding onder jongeren komt niet uit de onderzoeken voort. De uitspraak van Boluijt is onjuist in deze context. 

De tweede claim “de woke-ideologie is een van de andere factoren waardoor meer zelfdoding onder jongeren is”, bestempelen wij als onjuist. Er is geen onderzoek gedaan naar de invloed van de woke-ideologie op suïcide onder jongeren. Ook heeft Boluijt geen onderzoek kunnen aanleveren waaruit blijkt dat zijn uitspraak juist is. Uit het verdiepende onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie komen wel vijf andere factoren naar voren waardoor jongeren suïcide plegen. De woke-ideologie staat ook hier niet tussen. 

Reactie Boluijt

Boluijt geeft aan dat hij een hypothese heeft gesteld op basis van eigen ervaring over de ‘woke-ideologie’ en de link met de toename van zelfdoding onder jongeren. Daarnaast geeft hij aan dat antidepressiva een link kan hebben met de toename van zelfdoding onder jongeren en dat dit ook blijkt uit onderzoek. Hij benoemde dat er onderzoeken zijn die dit bevestigen, echter hebben wij deze onderzoeken niet gevonden en er is geen onderzoek gedeeld door Boluijt. 

Gemaakt door Selena van der Tholen en Annelot Sandbrink