Utrecht Science Park – Oegandese mensenrechtenactivist Susan Kigula heeft een gastles gegeven op de Hogeschool Utrecht (HU). Dit was georganiseerd voor studenten die de minors Mensenrechten voor de Praktijk en Stilstaan bij Gedrag volgen, maar was open voor iedereen. In de gastles, op 3 oktober, deelde Kigula haar levensverhaal aan studenten en andere geïnteresseerden.
Het auditorium in het gebouw van de HU aan de Padualaan 97 zit vrijwel helemaal vol als Susan Kigula spreekt. De studenten zijn rumoerig bij de introductiepraatjes van de organisators. Als het woord ‘borrel’ valt, grinniken zij naar elkaar. Als Kigula haar verhaal vertelt is het anders. Als zij uitlegt dat zij als kind geloofde dat iedereen die naar de gevangenis ging schuldig was, tot ze zelf de gevangene was, is iedereen muisstil. De stilte wordt alleen doorbroken door gelach om haar vele grappen, of geschokt gefluister als Kigula een heftig passage uit haar levensverhaal vertelt.
Kigula legt uit dat in 2000 haar partner vermoord werd, waarna Kigula zelf gearresteerd wordt en tot de galg veroordeeld wordt. Zij vertelt de zaal met tranen in haar ogen dat de doorslaggevende getuigenis wordt gegeven door haar stiefzoontje van vijf. Ze legt uit hoe ze in de dodencel, waar ze zestien jaar zat, andere vrouwelijke gevangen steunde. In de gevangenis startte ze een school. De zaal lacht als Kigula vertelt dat toen ze hoorde dat ze Rechten kon studeren, ze met walging reageert. Toch studeert Kigula af en gaat met haar kennis naar het hooggerechtshof. Door haar zaak wordt zij, samen met 416 anderen, vrijgesproken van de doodstraf. Oeganda voert de doodstraf nu niet meer uit en andere landen in de regio volgen.
Fotograaf Jan Bannink is ook aanwezig bij de gastles. Bannink is een goede vriend van Kigula. Hij vertelt over hoe hij haar ontmoette toen zij nog in de dodencel zat. Toen Kigula vrijkwam zocht zij contact met Bannink. Hij zorgt ervoor dat zij in Nederland en andere landen haar verhaal kan delen. Kigula legt uit dat zij dit doet om vooral jongeren te inspireren om voor zichzelf op te komen. Kigula: ‘Je hoeft de omstandigheden om je heen niet toe te staan je lot te bepalen.’ Kigula deelt haar verhaal in een opvallende, vrolijk gekleurde felblauwe outfit. ‘Wat ik studenten vooral mee wil geven, is dat ze niet moeten wachten op het juiste moment. Het juiste moment is nu.’ Ze vertelt met veel emotie en een actieve mimiek. Ze vertelt dit verhaal duidelijk vaker, maar elke keer op een nieuwe unieke manier.
Kigula is bij toeval op de HU gekomen. Marianne Hop, docent van de minor Stilstaan bij Gedrag, legt uit dat er op de minor elk jaar een gastles gegeven wordt. Dit wordt normaal gedaan door oud-gevangenisdirecteur Frans Douw. Douw kwam met de vraag of Susan Kigula ook een gastles kon geven, aangezien hij Jan Bannink en Kigula kent. Om het te bekostigen is besloten om samen te werken met de minor Mensenrechten voor de Praktijk en het Netwerk Diversiteit en Inclusie van de HU. Vanwege die samenwerkingen was de zaal open voor iedereen die aanmeldde, ook van buiten de minor. Hop: ‘De ervaring leert dat daar wel mensen op afkomen, maar niet honderden. Toch was het een goed gevulde zaal.’
Na de gastles is er een borrel georganiseerd in het hogeschoolgebouw. Hier staan door een miscommunicatie aanvankelijk alleen de organisatie en Kigula, later komen ook studenten en andere bezoekers aan. Druk is het niet. Kigula drinkt een glas rode wijn en praat met studenten en de organisatie. De bezoekers bespreken na wat ze net gehoord hebben. Bezoeker Ron van Achteren vertelt dat hij vooral onder de indruk is van de weerbaarheid van Kigula. De sfeer is gezellig, ondanks het heftige verhaal dat er net verteld is.
Luister hier naar de audioraportage van Kayleigh Hogerheijde over de gastles:
