Moet het Kabinet en het Parlement de dienstplicht heractiveren?
De conflicten in Oekraïne en Israël maken mensen weer aan het praten over dienstplicht. De positie van Europa is onzekerder geworden en dat roept de vraag op of we de dienstplicht weer in moeten voeren?
Sinds 2020 krijgen jongens én meisjes boven de zeventien een brief van de minister van Defensie. Deze brief bevestigt de registratie als potentiële dienstplichtigen, voor het geval dat er een oorlogssituatie zou voordoen. Tegenwoordig worden individuen niet meer actief opgeroepen, maar dit was wel 25 jaar geleden de praktijk.
In 1997 werd een besluit genomen om de dienstplicht niet af te schaffen, maar om deze op te schorten. Dit betekend dat burgers niet langer verplicht opgeroepen worden voor de dienstplicht, behalve wanner de veiligheidssituatie dit vereist. In uitzonderlijk omstandigheden behouden het kabinet en het parlement bevoegdheid om de dienstplicht te heractiveren.
Met het voortschrijden van de oorlogssituaties in Europa en de escalatie van conflicten tussen Israël en Hamas, groeit de dringende behoefte aan hervorming van het Nederlandse leger. Op dit moment is Nederland onvoldoende voorbereid op eventuele oorlogssituaties. Daarom is de herinvoering van dienstplicht wellicht een legitieme optie.
Kolonel reservist Robbert van der Ven geeft hier verdere toelichting over. Als kolonel reservist is hij deeltijd hoofdofficier, hierdoor is hij betrokken bij het leiding geven binnen defensie. “Ik wil niet meer dat we over dienstplicht praten maar over diensttijd, ik wil het liever vrijwillig maken want dat doen ze in andere landen ook” verteld Robbert van der Ven.
Net zoals in Zweden wordt er gewerkt met vragenlijsten en keuringen. “Tijdens deze keuring geef je aan of je bereid bent in dienst te treden. Als je ervoor kiest om in dienst te gaan, selecteert Defensie de meest geschikte kandidaten. Op deze manier wordt de toetreding tot de dienst vrijblijvender, in plaats van volledige afschaffing of activering”, aldus van der Ven. Het helemaal verplichten van militaire dienst is volgens Van der Ven geen optie. “Ik ben absoluut voorstander, maar het is niet meer haalbaar in deze maatschappij om iedereen daar toe te verplichten”.
Nu het oorlog is in Europa komt het onderwerp dienstplicht steeds meer ter sprake ook onder jongeren. Bovendien is er momenteel een trend op Tiktok, waarin wordt gefantaseerd over hoe het zou zijn om samen met je beste vriend of vriendin in het leger te dienen. Hoewel dit meestal met een knipoog wordt benaderd hebben de leerlingen van het Montessori Lyceum in Zeist hun oprechte meningen gedeeld over de mogelijke activering van de dienstplicht.
Guusje, een eindexamenleerling vijf HAVO, is van mening dat de dienstplicht positief kan bijdragen aan meer discipline onder jongen mannen en waardevolle levenservaringen kan bieden. Aan de andere kant toonde de achttienjarige Sander weinig enthousiasme: “ik zie dienstplicht echt niet zitten”. De meerderheid van de jongeren deelde dezelfde opvatting als Sander.
Toch waren er wel meerdere leerlingen te spreken over het Zweedse model. “Je kan beter kijken naar iemands fysieke en mentale kwaliteiten, of iemand echt bij defensie past doormiddel van zo’n vragenlijst en keuring” vindt Liza eindexamen leerling VWO.
Vandaag de dag is de aard van oorlogsvoering aanzienlijk veranderd in vergelijking met vroeger. Tegenwoordig is er behoefte aan niet alleen fysiek sterke militairen maar ook aan technische deskundigen met het vermogen om cyber beveiligen te waarborgen. De oorlog van de toekomst zullen in toenemende mate worden uitgevochten op digitale fronten. Het is om deze reden dat reservist-kolonel Robbert van der Ven zich positief uitlaat over het idee van een adaptieve krijgsmacht.
Als reservist is van der Ven parttime militair en combineert hij zijn militaire verplichtingen met een andere beroepsmatige betrekking. Hij benadrukt: “We hebben behoefte aan meer reservisten die mee willen werken aan een krijgsmacht die meer flexibiliteit in haar organisatie kan bieden”. Kortom, de herinvoering van de dienstplicht staat niet op de planning van de overheid, maar een adaptieve krijgsmacht is wel de toekomst waar defensie heen wil.
