In deze factcheck wordt een claim van Renate van den Bos, dermatoloog van het Erasmus MC, gecheckt. In een artikel van de Libelle vertelt ze: “De lentezon is namelijk net zo schadelijk als de zomerzon, misschien zelfs schadelijker.” Deze uitspraak blijkt niet te kloppen, maar de lentezon is zeker wel schadelijk.
In het artikel van de Libelle onderbouwd Van den Bos haar uitspraak met de uitleg dat je huid “geen natuurlijke zonbescherming opbouwt gedurende de herfst- en wintermaanden, waardoor je huid minder gewend is aan de zon en je sneller verbrandt.”
Schadelijke zon
Voor het checken van deze uitspraak is het eerst belangrijk om te weten op wat voor manier de zon schadelijk voor je is. Volgens het RIVM zendt de zon UV-straling richting de aarde. Deze straling wordt onderverdeeld in 3 verschillende categorieën.
De eerste is UVC-straling, deze wordt tegengehouden door de ozonlaag en dringt daarom niet door in de huid. De tweede categorie is UVB-straling, deze zorgt ervoor dat je bruin wordt of verbrand. Deze straling is ook grotendeels verantwoordelijk voor het ontstaan van huidkanker. Als laatste is er UVA-straling, deze is verantwoordelijk voor het verouderen van je huid. UVA-straling speelt volgens een recent onderzoek van het RIVM ook een kleine rol bij het ontwikkelen van huidkanker.
De zon heeft niet alleen effect op je huid, maar ook op je ogen. Volgens Carel Hoyng, hoogleraar Oogheelkunde, kun je van te veel zonlicht in je (onbeschermde) ogen staar ontwikkelen of ga je steeds minder goed en scherp kijken. ‘Er spelen hierbij ook wel veel andere factoren, zoals bijvoorbeeld erfelijkheid,’ vertelt hij. Als antwoord op de vraag, of er nog verschil is tussen hoeveel schade de zomerzon en de lentezon kunnen aanbrengen op je ogen, zegt hij kort maar duidelijk “nee”.
Zonkrachtschaal
Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) heeft de zonkrachtschaal samengesteld met het zonkrachtactieplatform van het RIVM. De zonkracht wordt gemeten aan de hand van een schaal van 1 tot 8 waarbij staat hoeveel zonkracht er is en hoeveel risico je loopt op huid en oog schade.
Op Weeronline staat een schematische weergave van de gemiddelde zonkracht per maand. Zo zie je dat in april (begin van de lente) de gemiddelde zonkracht 4,5 is, waarbij volgens de zonkracht meter risico is voor huidschade. In juni (begin van de zomer), is de gemiddelde zonkracht 7, hierbij heb je een zeer groot risico op huidschade. Hieruit blijkt dus dat, als het gaat om zonkracht, de zomerzon zeker schadelijker is dan de lentezon.
Je eigen huid
Van den Bos heeft het in de Libelle over een verschil tussen je huid in lente en in de zomer. Volgens hoogleraar Dermatologie aan het LUMC, Remco van Doorn, is een huid die lange tijd niet aan UV is blootgesteld, inderdaad minder beschermd tegen de zon, dan een huid die al aan UV-blootstelling gewend is geraakt. Dit komt doordat je dan meer melanine pigmentatie hebt (een donkerdere huid) en je buitenste huidlaag dikker is. Hij laat weten: ‘Het ligt niet aan het seizoen, maar aan het feit dat de huid lange tijd niet aan UV is blootgesteld, dit staat los van de intensiteit van UV in de lente versus de zomer.’
In de zon zitten is volgens hem niet alleen schadelijk, maar ook goed voor je. Zo maak je bijvoorbeeld vitamine D aan. ‘Matige zonblootstelling, gewoon buiten zijn, is juist gunstig. Maar bij verbranding is de balans tussen schadelijk en gunstig duidelijk doorgeslagen naar schadelijk.’
Gemma van den Boog, woordvoerder van het KWF, laat weten dat de zon in de lente niet even schadelijk is als de zomerzon, maar wel erg verraderlijk: ‘Dit komt, doordat het bewustzijn nog niet zo aanwezig is. Na de winter zit de routine van het smeren nog niet zo in je systeem, je hebt bijvoorbeeld nog niet standaard een flesje zonnebrand in de tas. Ook omdat de temperatuur soms nog wat lager is, of er nog een fris windje staat, dan ben je minder alert.’ Ook zij haalt nog aan, net als Van den Bos en Van Doorn, dat je huid ook kwetsbaarder kan zijn door minder pigment en gewenning aan zonblootstelling.
Conclusie
De uitspraak van Van den Bos is op zichzelf niet correct. De UV-straling, en daarbij het risico op huidschade, is volgens Weeronline en het KNMI in de zomer veel groter dan in de lente.
Wel blijkt haar argumentering, dat je huid minder goed tegen de zon kan in de lente, correct te zijn. Alleen geeft hoogleraar Dermatologie Van Doorn hier de kanttekening bij dat dit niet komt door het verschil in schadelijkheid van de zon, maar door een tekort aan blootstelling van de huid aan UV-straling.
Zoals Van den Boog, van het KWF, goed zegt: ‘In beide seizoenen is smeren belangrijk, maar om andere redenen.’ Ze laat weten dat de lentezon verraderlijk kan zijn, doordat mensen nog minder alert zijn op het verbranden van de huid tegengaan.
De lentezon is dus niet even schadelijk of schadelijker dan de zomerzon, maar mensen zijn zich gewoon minder bewust van de noodzaak om zich te moeten insmeren, ook omdat hun huid waarschijnlijk nog minder tegen UV-straling kan dan in de zomer.
De reactie van Renate van Bos op deze factcheck:
Als je louter de zon beschouwt is de lentezon inderdaad minder ‘gevaarlijk’ dan de zomerzon. Als je het gedrag van mensen meeneemt is de situatie wellicht wel minstens zo gevaarlijk.
Het punt dat ik wilde maken in het artikel in de Libelle was dat mensen in de lente minder beschermd zijn tegen de zon omdat hun huid gedurende de wintermaanden langere tijd niet aan zon blootgesteld is geweest en daardoor geen natuurlijke barrière (dikkere huid, pigment) tegen de zon heeft. Daardoor is de huid extra kwetsbaar. Ten tweede is het gedrag van mensen in de lente anders dan in de zomer, de zon voelt niet zo sterk, het kan nog fris zijn buiten, ze smeren over het algemeen een stuk minder (of nog helemaal niet) dan in de zomer.
Overigens is niet alleen zonverbranding een risico voor het ontwikkelen van huidkanker, maar juist ook cumulatieve zonexpositie.
