NEMO heeft afgelopen week een artikel online gezet met de titel “Mensen denken nog steeds dat vissen geen pijn lijden”. Sportvisserij Nederland zegt op hun beurt op hun website: “… vissen lijden dus niet aan pijn.” Verschillende doctoren en professoren bevestigen dat zij wel denken dat vissen weldegelijk pijn kunnen lijden.

NEMO schrijft in hun artikel dat: “In onze samenleving is weinig begrip voor het lijden van bepaalde dieren. Veel mensen hebben nog steeds het idee dat met namen vissen geen pijn lijden. Vissen schreeuwen niet, ze huilen niet en ze lijken niet genoeg op ons om medelijden met ze te hebben.” De website van Sportvisserij Nederland bevestigt dit op hun website: “De onderzoekers concluderen dat vissen niet de neurofysiologische capaciteit hebben voor het bewustzijn van pijn. Vissen lijden dus niet aan pijn.”

Bewustzijn
Dit onderzoek komt uit 2014, maar toch refereren zij hier nog steeds naar op hun website. Het is gedaan als reactie op het persbericht van de stichting vissenbescherming en dierenbescherming Amsterdam op verzoek van de Amsterdamse Hengelsport vereniging. Onderzoeker neuropsycholoog Bob Bermond kwam met de conclusie dat vissen geen pijn kunnen lijden. Filosoof Pouwel Slurink zegt dat op het moment nog maar net een begin gemaakt is met bewuste en onbewuste processen te vergelijken met fMRI-scanners, die laten dan zien dat bij bewustzijn er een actief veld van zenuwactiviteit in de hersenen is dat veel kleinere velden verbindt. “Wat neuropsychologen nu hooguit kunnen doen is kijken of er bepaalde delen van de hersenen aanwezig zijn. Maar verschillende taken worden tijdens de evolutie soms door verschillende delen van de hersenen uitgeoefend”, aldus Slurink. “Volgens twee vooraanstaande onderzoekers huist het visueel bewustzijn bij vissen in het zogenaamd. optisch tectum, terwijl deze taak bij zoogdieren verhuisd is naar de hersenschors. Het is dus moeilijk om bewustzijn vast te stellen op basis van de aanwezigheid van hersendelen bij ons huidige (gebrek aan) kennis. De fMRI-scanner zou in de toekomst meer uitsluitsel kunnen geven, maar is alleen nog maar op mensen gebruikt.”

Hoogleraar dierfysiologie Gert Flink zegt dat het niet te zeggen is dat een vis lijdt zoals mensen lijden. Slurink zegt dat het evolutionair argument wel krachtig is. “Wij delen veel eigenschappen met andere dieren.” Zo zegt Slurink dat het duidelijk is dat andere dieren geen complexe, grammaticale taal en cumulatieve cultuur hebben, maar wij delen wel heel veel DNA met andere dieren. “Het lijden van een vis zal anders zijn dat van ons, maar het zal ook geen pretje zijn. Het is ook geëvolueerd om schade te melden en dingen af te leren. Er is geen reden om aan te nemen dat het bij vissen anders is dan bij ons.

Spotvisserij Nederland schrijft in een artikel dat er een groep wetenschappers is die aan de hand van het gedrag van vissen en amfibieën tijdens onderzoeken juist concludeert dat zij geen bewust zijn kennen. Volgens hun bevestigen wetenschappelijke publicaties het beeld dat vissen door het ontbreken van de benodigde hersendelen inderdaad niet in staat zijn pijn als lijden te ervaren. In ieder geval niet zoals mensen dat beleven. Slurink zegt hier het volgende op “Natuurlijk is het heel moeilijk te voorkomen dat je jezelf in een dier projecteert. Aan de andere kant bestaat het gevaar dat je over het hoofd ziet dat een dier meer gevoel heeft dan je denkt, omdat hij of zij het vermogen mist het uit te drukken in woorden.

Wat denken professoren?

Dr. Edwin J.C. van Leeuwen zegt dat bewustzijn niet per se nodig is om pijn te kunnen ervaren en erop te kunnen reageren en dat zonder een bepaalde drempelwaarde van bewustzijn pijn nog steeds erg pijnlijk kan zijn. Dr. Claudia M. Vinke gaf aan dat het een lastige discussie blijft met veel getouwtrek, maar de meeste wetenschappers het erover eens zijn dat vissen stress en pijn kunnen ervaren. Het enige waarover gediscussieerd kan worden is of de pijnperceptie hetzelfde is als bij de mens; Over individuele pijnperceptie, hoge pijndrempel en lage pijndrempel, bij mensen is ook veel discussie. Pijn is ook afhankelijk van stemmingen en andere factoren. Dit zorgt voor variatie binnen het individu. Het lijkt Vinke geen argument om een vis niet het voordeel van de twijfel te geven. En zo zijn er nog meer.

Conclusie

Hieruit valt dus te concluderen dat een vis hoogstwaarschijnlijk inderdaad pijn kan lijden. De reactie van Sportvisserij Nederland hierop is als volgt. “Wij vinden het belangrijk om deskundig te zijn en blijven op het gebied van sportvisserij. Daarom doen wij continu onderzoek en volgen we de laatste wetenschappelijke inzichten. We zijn momenteel bezig met het verwerken van alle bij  ons bekende wetenschappelijke inzichten op het gebied van pijnregistratie en gedrag om een zo genuanceerd en juist mogelijk beeld te behouden. Wij zijn daar nu nog mee bezig. Ik kan dus nu geen genuanceerd antwoord geven op jouw vraag, wat ik wel wil.” Sportvisserij Nederland is hier nog druk mee bezig, maar na alle gekregen informatie kunnen we concluderen dat vissen inderdaad waarschijnlijk pijn kunnen lijden.