Het bouwen van een grote, moderne stal lijdt niet per se tot verbetering van milieu en dierenwelzijn. In het opiniestuk van Linda Verriet in de Telegraaf werd dit beweerd. Later verspreidde X/Twitter-gebruiker Alice van Drie deze claim, die vervolgens gerepost werd door Caroline van der Plas, lijsttrekker van de BBB.

Claim: Boeren die hun verouderde stallen inwisselen voor een grote, moderne stal, doen in het algemeen veel goeds voor het milieu en het dierenwelzijn.

Oordeel: Deels onwaar

Bron van de claim:

Op 26 oktober schreef Linda Verriet een opiniestuk over megastallen voor de Telegraaf. Het stuk getiteld “Term ‘megastallen’ zaait slechts angst bij burgers,” ging over de negatieve associatie die veel mensen hebben omtrent megastallen.  X/Twitter-gebruiker Alice van Drie plaatste hierover een bericht, dat werd gerepost door Caroline van der Plas. In dit bericht schreef ze: ‘Boeren die hun verouderde stallen inwisselen voor een grote, moderne stal, doen in het algemeen veel goeds voor het milieu en het dierenwelzijn.’

Waarom is dit deels onwaar?

Het rapport dat Verriet aanhaalt is al in 2007 gepubliceerd. Het is dus nog maar de vraag in hoeverre de bevindingen van dit onderzoek nog betrouwbaar zijn. Ook zijn de conclusies die Verriet uit het onderzoek trekt niet altijd helemaal waar en soms onvolledig. Om de waarheid te vinden moet elk aspect worden belicht.

Dierenwelzijn:

In haar betoog haalt Verriet een rapport aan van de Wageningen Universiteit uit 2007, waarin onder andere uitgelegd wordt wat een megastal is, wat de ontwikkelingen zijn rond megastallen en wat eventuele problemen zijn rond megastallen. In dit rapport staat nergens dat het bouwen van een nieuwe moderne stal het dierenwelzijn positief beïnvloed. Sterker nog, er staat dat de grootte van de stal niets te maken heeft met het dierenwelzijn: ‘Volgens Gé Backus van Wageningen Universiteit heeft dierenwelzijn niets te maken met de grootte van de stal. “Een varken kan het met honderd soortgenoten in een stal net zo goed hebben als met duizend.”’ Deze quote van Gé Backus laat zien dat er geen verandering, positief ofwel negatief, tussen grote en kleine stallen is voor het dierenwelzijn. Wel zegt hij dat alleen bij een biologische boerderij een varken aan zijn soorteigen behoeften kan voldoen.

Omdat bovenstaand Rapport uit 2007 komt, wat al even geleden is, sprak ik Hendrik Jan van Dooren. Van Dooren is expert op het gebied van emissie en mestverwaarding bij Wageningen Livestock Research, verbonden aan de Wageningen Universiteit. Volgens Van Dooren zorgen moderne, grotere stallen mogelijk wel voor verbeterd dierenwelzijn. Hij zegt: ‘Vooral in de melkveehouderij zien we bijvoorbeeld meer ruimte voor koeien in nieuwe stallen. Ook voor varkens is er in nieuwe stallen vaak meer ruimte.’ Dus voor het dierenwelzijn kan het bouwen van een grote, moderne stallen toch een positief effect hebben.

Milieu:

In het rapport van de Wageningen Universiteit worden de voor- en nadelen van het bouwen van grote moderne stallen uitgelegd. Een belangrijk punt om hierbij te vermelden is dat de emissievoordelen alleen worden behaald als de oude stallen buiten gebruik worden gesteld.

Het concentreren van het vee in een grotere stal kan op regionaal voordelen hebben voor het landschap en milieu. Een deel van deze voordelen zou door een vermindering in het aantal vervoersbewegingen komen. Meer dieren op een locatie zorgt ervoor dat er maar transport van en naar een enkele locatie nodig is. Op lokaal niveau kan het bouwen van een grote stal wel een negatieve invloed hebben op het niveau.

Volgens deskundige Hendrik Jan van Dooren is de uitstoot per dier doorgaans kleiner als er een nieuwe, moderne stal wordt gebouwd. Hij zegt daarover: ‘Als je een nieuwe stal bouwt dat je dat aan de hand van de nieuwste inzichten doet. Per dier is dat beter voor het milieu.’ Dat de uitstoot per dier afneemt betekent niet dat de totale uitstoot ook kleiner wordt. Volgens Van Dooren komen er in nieuwe stallen vaak meer dieren dan dat er daarvoor op een locatie samen waren, waardoor de emissie ongeveer gelijk blijft.

Emissiebeperkende maatregelen:

Het grootste voordeel voor het milieu zou, volgens het rapport, door de aanschaf van duurdere emissiebeperkende maatregelen komen. Het idee hierachter is dat grotere uitgaven aan bijvoorbeeld luchtwassers makkelijker gedragen kunnen worden als het voor een grote stal is, in plaats van meerdere kleine stallen.

Om voordeliger voor het milieu te zijn moeten deze luchtwassers een bepaalde efficiëntie halen. In het rapport uit 2007 werd er gerekend op een reductie van 80 tot 100 procent. Wel werd er opgemerkt dat de apparatuur die er toen was, niet altijd geschikt was voor het reduceren van ammoniak, geur en fijnstof tegelijk. De efficiëntie van deze luchtwassers is een polariserend onderwerp onder experts, waardoor het moeilijk is om zeker te zijn in hoeverre ze effectief zijn.

Over de emissiebeperkende maatregelen stelt Hendrik Jan van Dooren dat de effectiviteit ingewikkeld is. Zo zegt hij: ‘Chemische luchtwassers zijn doorgaans erg effectief voor het reduceren van Ammoniakuitstoot. Ze werken een stuk minder goed voor onder andere fijnstof.’ In het verleden waren er af en toe wel problemen waardoor luchtwassers minder efficiënt werden volgens Van Dooren: ‘Luchtwassers werken alleen goed als ze op de juiste manier gebruikt en onderhouden worden. In het verleden ging dit niet altijd goed, maar tegenwoordig wordt hier actiever op gehandhaafd door gemeenten en vergunningverleners.’

Conclusie

De claim van Linda Verriet, verder verspreid over X en uiteindelijk gerepost door Caroline van der Plas, is deels onwaar. Het gedeelte over het dierenwelzijn komt niet terug uit het rapport van de Wageningen Universiteit, maar wordt wel deels ondersteund door expert Hendrik Jan van Dooren. Het gedeelte van de claim over milieu is grotendeels onwaar. De uitstoot per dier neemt misschien af, maar de totale uitstoot blijft ongeveer gelijk. De bouw van grotere moderne stallen verlaagt dus niet de totale emissie van onwenselijke stoffen, maar zorgt ervoor dat er binnen de emissievergunningen meer dieren kunnen worden gehouden. Ook zijn er twijfels over de efficiëntie en werkzaamheid van sommige van de emissiebeperkende maatregelen.