Recentelijk is in het programma ‘Goedemorgen Nederland’ de claim gemaakt dat vorig jaar (2023) 16 procent van de Nederlandse bevolking slachtoffer is geweest van online criminaliteit. Deze claim is gebaseerd op de resultaten van de Veiligheidsmonitor 2023, een periodiek bevolkingsonderzoek naar leefbaarheid, veiligheid en slachtofferschap van criminaliteit, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Na het vinden van deze claim ben ik direct de cijfers van het CBS gaan bekijken. Hieruit bleek dat in 2023 maar liefst 15,6% van de Nederlandse bevolking slachtoffer was van online criminaliteit, wat iets lager is dan de eerdergenoemde 16%. Vervolgens ben ik gaan kijken naar de verschillende vormen van online criminaliteit om te controleren of het CBS geen zaken over het hoofd heeft gezien. Hierna heb ik gekeken naar de onderzoeksmethode. De cijfers van de Veiligheidsmonitor zijn gebaseerd op een grootschalige enquête onder de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder. In 2023 hebben ruim 180 duizend personen de vragenlijst ingevuld. Om een dieper inzicht te krijgen in de betrouwbaarheid van deze cijfers, heb ik contact opgenomen met Marianne Junger, hoogleraar cyber security aan de Universiteit Twente.
Online veiligheid is ontzettend belangrijk in onze digitale wereld. Nu we steeds meer dingen online doen, zoals winkelen, bankieren en communiceren, groeit ook het risico op cybercriminaliteit. Als je niet veilig online bent, kun je te maken krijgen met financiële problemen, identiteitsdiefstal en schending van je privacy. Daarom is het heel belangrijk dat we allemaal weten hoe we onszelf online kunnen beschermen. We moeten blijven investeren in goede beveiliging en mensen voorlichten over hoe ze veilig het internet kunnen navigeren. Het is een taak van ons allemaal om ervoor te zorgen dat we online veilig zijn.
Uit de gegevens blijkt dat slechts 46% van de slachtoffers van online criminaliteit melding heeft gemaakt bij een officiële instantie, en slechts 17% heeft daadwerkelijk aangifte gedaan bij de politie. Opvallend is dat bij fraude in het betalingsverkeer maar liefst 81% van de slachtoffers dit meldt bij een instantie, zoals een bank, politie of Fraudehelpdesk, en bijna een kwart doet aangifte bij de politie. Bij phishing daarentegen doet 45% van de slachtoffers aangifte, wat aangeeft dat deze vorm van online criminaliteit serieus wordt genomen. Daarentegen wordt van hacken het minst vaak aangifte gedaan, wat een zorgwekkende trend is gezien de ernst van deze cybercriminaliteit. ‘Het feit dat slechts 46% van alle slachtoffers melding maakt bij een instantie en slechts 17% aangifte doet bij de politie, suggereert dat het werkelijke aantal slachtoffers mogelijk hoger is dan de gerapporteerde 15,6%.’ Aldus mevrouw Junger. ‘Het lage meldings- en aangiftegedrag onder slachtoffers van online criminaliteit benadrukt de noodzaak van betere voorlichting en ondersteuning voor slachtoffers.’
Concluderend is de claim dat 16% van de Nederlandse bevolking in 2023 slachtoffer is geweest van online criminaliteit grotendeels accuraat, met een percentage van 15,6% op basis van de cijfers van de Veiligheidsmonitor 2023 van het CBS. Hoewel er een klein verschil van 0,4% is, doet dit niets af aan de zorgwekkende staat van de cyberveiligheid in Nederland. ‘Een goede online veiligheid begint bij bewustwording. Door jezelf te informeren en regelmatig je wachtwoorden te wijzigen, verklein je de kans om slachtoffer te worden van cybercriminaliteit.’ zegt Marianne. De gegevens tonen aan dat er nog steeds een aanzienlijk aantal slachtoffers van online criminaliteit is, waarbij veel slachtoffers geen melding maken bij officiële instanties of aangifte doen bij de politie. Dit benadrukt het belang van continue investeringen in cyberbeveiliging, voorlichting en preventie om de online veiligheid van individuen en bedrijven te waarborgen.
Tekst: Sem Gelissen
