Kernenergie is in aanloop naar de verkiezingen een veel besproken onderwerp. Zo zei Caroline van der Plas van de Boer Burger Beweging tijdens het NPO Radio 1 debat op 3 november het volgende: “Voor de energie die je met een kerncentrale opwekt, zou je 4000 hectare aan windparken moeten hebben.” Deze claim is niet op bewijs gebouwd en is waarschijnlijk niet waar.

Caroline van der Plas beweerde dat de energie die 4000 hectare aan windpark produceert, gelijk is aan die van een kerncentrale. Deze claim is best vaag. We weten immers niet wat het vermogen van de kerncentrale of de windmolens zijn. Daarom wordt in deze factcheck rekening gehouden met het voorbeeld van de plannen voor de nieuwe kerncentrales in Borssele.

Berekening

Volgens de Rijksoverheid produceert de bestaande kerncentrale in Borssele zo’n 3,8 TeraWatt uur (TWh) aan elektriciteit. De twee nieuwe kerncentrales zullen jaarlijks ongeveer 24 TWh produceren, afhankelijk van het aantal draaiuren. Ervan uitgaande dat deze opbrengst gelijk verdeeld is over de twee centrales, zou één centrale dus 12 TWh produceren.

Met deze cijfers kan gerekend worden. Er zijn twee manieren om het bodembezet van windmolens te bekijken: netto en bruto. De netto oppervlakte is de oppervlakte waar de windmolen op staat, en waar dus niets anders op kan gebeuren. Dit is volgens het nationale programma Regionale Energie Strategie (RES) 1 hectare. De bruto oppervlakte is de contour van het gehele windpark. Dit is volgens het RES 450 hectare voor 10 windmolens. Op de grond tussen windmolens kan wél iets worden gedaan, zoals veeteelt of landbouw.

Volgens RES hebben moderne windturbines een vermogen van ongeveer 5 Megawatt uur (MWh) en draaien ze zo’n 40 procent van de tijd, namelijk 3500 uur. Met deze cijfers is te berekenen hoe veel TeraWatt uur windparken jaarlijks kunnen produceren, afhankelijk van de grootte ervan. hiervoor moet je het vermogen van de windmolens, dus 5 MWh, vermenigvuldigen met het aantal draaiuren. Dit zou uitkomen op 17.500 MWh, per windmolen per jaar. 1 TWh staat gelijk aan 1.000.000 MWh, dus om op 12 TWh te komen zouden er ongeveer 686 windmolens nodig zijn.

686 windmolens zouden netto 686 hectare in beslag nemen. Dat is veel minder dan de 4000 hectare die Van der Plas noemde. Het bruto oppervlak dat de windturbines in beslag zouden nemen is juist erg veel: 30.870 hectare. Dit is vele malen meer dan Van der Plas beweerde, en zal daarom niet zijn waar ze naar verwees.

Oorsprong

Maar waar komt deze claim dan vandaan? Jan Haverkamp, senior expert kernenergie en energietransitie van WISE, denkt het te weten: “Op de website van EPZ staat een vergelijking die stelt dat er 4.400 windmolens nodig zijn om de drie kerncentrales in Borssele te vervangen”. Haverkamp verwacht dat deze cijfers enigszins door de war zijn gehaald, maar dat Caroline van der Plas’ standpunt hier vandaan komt.

De claim van EPZ werd al snel overgenomen door partijen, zoals JA21. Het KRO-televisieprogramma Pointer heeft dit echter onderzocht, en wat blijkt: het was helemaal niet waar. Inez Flameling is politiek woordvoerder op het gebied van onder meer kernenergie en energietransitie voor Groenlinks-PvdA, en herkent de vergelijking van EPZ. “Er is hier alleen gerekend met oudere windmolens, die nu niet eens meer gebruikt worden. Die turbines hadden maar een halve MegaWatt aan vermogen.”

Flameling ziet dat dit soort vergelijkingen vaker niet kloppen: “Je ziet consequent dat het ruimtebeslag van kerncentrales kleiner wordt gemaakt dan het is, en het ruimtebeslag van windmolens wordt groter gemaakt”.

Conclusie

De claim van Caroline van der Plas, die zei dat je voor de energie die een kerncentrale opwekt 4000 hectare aan windpark nodig hebt, is waarschijnlijk niet waar. Omdat niet duidelijk is over welke windmolens zij het heeft, of hoeveel elektriciteit de kerncentrale opwekt, is het moeilijk te zeggen. In ieder geval is het niet heel waarschijnlijk. Kijkend naar de plannen die Nederland heeft voor nieuwe kerncentrales en het gemiddelde vermogen van windmolens klopt de claim niet. Dit zijn echter aannames, waardoor een zekere ja of nee niet mogelijk is.

Bronnen:

In het artikel staan links naar de schriftelijke bronnen.

Voor deze factcheck werden de volgende bronnen gecontacteerd:

• Telefonisch gesprek met Inez Flameling, Universitair docent aan University College Roosevelt, politiek woordvoerder op het gebied van kust en zee, klimaat, energietransitie en kernenergie, landbouw en natuur in Zeeland, lid van Groenlinks-PvdA.

Op 16-11-2023, om 11:30

• Telefonisch gesprek met Jan Haverkamp, Senior expert kernenergie en energiepolitiek, Greenpeace Nederland, WISE Nederland.

Op 16-11-2023, om 13:00