De kleurrijke gewaden van priesters staan recht naast de damesjaponnen opgesteld in de nieuwe tentoonstelling, Fashion for God, in het Catharijne Convent. De rijke zeventiende- en achttiende-eeuwse textielcollectie uit de Noordelijke Nederlandse kerken vertelt met een moderne vormgeving het verhaal van schuilkerken en de invloed van de vrouwen in de katholieke kerk.

Als de deuren open gaan bij de ingang van de tentoonstelling ‘Fashion for God’ wordt het stil in de kamer. Alleen het gekraak van de voetstappen van de eerste bezoekers op de oude houten genagelde vloer zijn te horen. Het gedempte rode licht creëert een serene sfeer. In de openingskamer staan twee lange koorkappen naast elkaar met ieder één bijbehorend schilderij. De witte koorkap licht op in de donkere kamer, waarbij de rode koorkap daar juist een tegenpool van is. De gecompliceerde borduursels zijn terug te zien in de portretten die ernaast hangen. De schilderijen zijn portretten van de aartsvaders van Nederland. Deze binnenkomer is expres zo kleinschalig met maar 4 kunstwerken opgezet. Pim Arts, één van de twee conservatoren uit het projectteam van ‘Fashion for God’, gaat met een grote glimlach rechtop zitten, ‘je wilt natuurlijk bezoekers de kans geven om te wennen, maar tegelijkertijd begin je dan al over een heel ingewikkeld verhaal over de tachtigjarige oorlog, de reformatie en de gewaden zelf’, verklaart Pim schouderophalend, ‘je wilt eigenlijk al héél veel vertellen voordat het echte verhaal begint.’

De zeventiende eeuw

Na de inleiding dwaal je af naar een kamer die een moderne versie van een schuilkerk voorstelt. In het lange gangpad en de zijkapellen hangen slechts enkele zachte spotjes. De heimelijke stemming, zoals die vroeger ook in schuilkerken zou moeten hebben gehangen, is hierdoor echt iets wat over je schouders meekijkt. Het complete rode thema van de eerste zaal loopt over in een secundaire kleur, waarna de muren mauve geschilderd zijn. De prachtige borduursels van de kloppen worden op chronologische volgorde weergegeven in de zijkappelen van de moderne schuilkerk. Als je de weg door het gangpad van de schuilkerk hebt gevonden begeef je je langzaam door de zeventiende-eeuw en tevens ook richting het eind van de tachtigjarige oorlog. Een statig antependium (altaarvoorzetsel) uit 1639 sluit de kamer en het einde van de eeuw hiermee dan ook royaal af.

De overgang van de zeventiende naar de achttiende-eeuw wordt feestelijk geopend. ‘Er is een hele grote zaal waar zowel het plafond als de wanden, de vloer en het podium vol geplakt is met bloemenbehang in allerlei kleuren’, vertelt Rosemarie Boone, marketingmedewerker uit het productieteam vol trots. De bijpassende klassiek katholieke achtergrondmuziek staat een tandje hoger dan in de vorige kamer en speelt dan ook een aanzienlijk grotere rol. De zaal presenteert twee setjes van drie verschillende soorten gewaden die elk van een andere eeuw zijn. Bij het eerste setje uit de zeventiende eeuw zijn de gewaden met een vorstelijke gouden print geborduurd. De gouden bloemen op de gewaden komen ook terug in het behang. ‘Het behang is een vertaling van onze vormgever. Zij hebben er een hele hedendaagse touche aangegeven. Waardoor het heel spannend wordt met kunst die van vroeger is’, vertelt Boone verder. Het behang is op een bijzondere, maar toch moderne manier vormgegeven door 3D-items toe te voegen aan het bestaande patroon.

Het podium verleid je vervolgens met de mysterieuze, maar toch subtiele overloop van het behang naar de andere kant van de kamer waar je de andere kant van het podium treft. De gouden bloemen worden compleet van de baan gejaagd en het gewadensetje van de achttiende-eeuw is, in plaats van een vorstelijk geborduurd patroon, een kleurrijke, ingeweven bloemenweide geworden. De grasgroene stof met verschillende soorten witte en roze bloemen komt samen met de licht roze stof die in plaats van roze bloemen, blauwe en witte bloemen afbeeldt. Het behang maakt dit setje nóg levendiger door de 3D afbeeldingen van onder andere verschillende bloemen en planten. Het verschil tussen de twee eeuwen is dan ook ongetwijfeld niet te missen.

Vormgeving

Hoe dichter de tentoonstelling bij de huidige tijd komt, des te lichtere en vrolijkere kleuren eraan te pas komen. ‘De donkere kleur in de eerste kamer hebben we heel bewust gekozen’, vertelt Pim Arts. ‘De tentoonstelling begint met de tachtigjarige oorlog en de reformatie. Het is de tijd waarin katholieken erg bang zijn omdat zij niet weten waar ze aan toe zijn. Daarom begint het dus heel donker. We proberen daarmee ook te zorgen dat mensen met veel aandacht naar het kleine borduurwerk kijken, vertelt hij rustig verder, waarna hij een slok van zijn koffie neemt. ‘Maar naarmate de tijd vordert werd de onderdrukking steeds milder en de schuilkerken steeds lichter. Dat zie je dan ook in hun ontwerpen terug: de gewaden gaan steeds minder om het borduurwerk, maar steeds meer over de kleur, patronen en bloemen.’

De achttiende eeuw

Dé eeuw van de Franse mode en de Verlichting is goed terug te zien in de sierlijke en kleurrijke gewaden. De mauve muren van de zeventiende eeuw worden een tintje lichter paars als je de achttiende-eeuw betreedt. De sfeer verandert van een heimelijke en schuwe sfeer naar een aangename vreugdevolle sfeer. Ondanks de priesterkleding voor enkel mannen was, werd de rol van de vrouw in deze een-na-laatste zaal centraal gesteld. Damesjaponnen vonden destijds soms hun weg naar de katholieke kerken, deze japonnen werden dan hergebruikt voor katholieke paramenten. De opstelling van deze zaal is opmerkelijk. ‘De gewaden en jurken staan naast elkaar opgesteld, waardoor je echt kan zien dat het hetzelfde is en hoe het kan dat een roze bloemetjesjurk wordt vernaaid tot een gewaad in de kerk,’ Boone onderbreekt haarzelf even door te stilletjes te lachen, ‘zo gaat dus het verhaal dat een priester in een roze bloemetjesjurk is gaan rondlopen. Dat is toch eigenlijk ook prachtig dat die vrouwen zoveel invloed hadden.’

De tentoonstelling sluit af in een hemelse balzaal. Mies sprak daar met Pim Arts over